HIV (Human Immunodeficiency Virus) là loại virus gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch ở người (AIDS). Bệnh HIV được biết đến là một trong những căn bệnh lây truyền qua đường tình dục nguy hiểm nhất trên toàn cầu. Hiểu rõ về cách HIV lây qua đường tình dục như thế nào sẽ giúp chúng ta bảo vệ sức khỏe và giảm nguy cơ nhiễm bệnh.
HIV lây qua đường tình dục như thế nào?
1. HIV là gì và tác động của nó đến cơ thể?
HIV là virus tấn công hệ miễn dịch, đặc biệt là các tế bào CD4 – tế bào bạch cầu có vai trò quan trọng trong việc chống lại nhiễm trùng. Khi bị nhiễm HIV, số lượng tế bào CD4 giảm dần, khiến cơ thể dễ bị tấn công bởi các loại bệnh khác, kể cả những bệnh nhẹ mà cơ thể bình thường có thể chống lại. Nếu không được điều trị kịp thời, HIV sẽ phát triển thành AIDS, giai đoạn cuối của bệnh. Ở giai đoạn này, hệ miễn dịch gần như bị phá hủy hoàn toàn, khiến người bệnh dễ mắc phải các nhiễm trùng cơ hội và các bệnh lý khác như ung thư.
2. HIV lây qua đường tình dục như thế nào?
HIV lây truyền qua nhiều con đường khác nhau, trong đó quan hệ tình dục không an toàn là con đường lây nhiễm phổ biến nhất. Khi thực hiện quan hệ tình dục với người nhiễm HIV mà không có biện pháp bảo vệ (như bao cao su), virus có thể xâm nhập vào cơ thể qua dịch tiết sinh dục như tinh dịch, dịch âm đạo, hay máu.
2.1 Quan hệ tình dục qua đường âm đạo
Quan hệ tình dục qua đường âm đạo là con đường lây nhiễm HIV phổ biến nhất. Khi quan hệ tình dục, virus HIV có thể đi vào cơ thể qua các vết xước nhỏ không thể nhìn thấy bằng mắt thường trên niêm mạc âm đạo hoặc dương vật. Điều này xảy ra ngay cả khi không có biểu hiện tổn thương rõ ràng.
Nguy cơ lây nhiễm sẽ cao hơn nếu một trong hai người có các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác như lậu, giang mai, hay viêm niệu đạo, bởi các bệnh này có thể gây tổn thương niêm mạc sinh dục, tạo điều kiện thuận lợi cho HIV xâm nhập.
2.2 Quan hệ tình dục qua đường hậu môn
Quan hệ tình dục qua đường hậu môn (anal sex) có nguy cơ lây nhiễm HIV cao hơn so với quan hệ qua đường âm đạo, bởi hậu môn có lớp niêm mạc mỏng và dễ bị tổn thương hơn, tạo cơ hội cho virus xâm nhập. Cả người nhận (bên thụ) và người cho (bên xâm nhập) trong quan hệ tình dục qua đường hậu môn đều có nguy cơ nhiễm HIV, nhưng nguy cơ đối với người nhận cao hơn.
2.3 Quan hệ tình dục qua đường miệng
Mặc dù nguy cơ lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục đường miệng (oral sex) thấp hơn so với qua đường âm đạo và hậu môn, nhưng vẫn có khả năng xảy ra, đặc biệt là khi có sự hiện diện của máu, vết thương, hoặc vết loét trong miệng. Các trường hợp như viêm lợi, loét miệng, hoặc chảy máu nướu có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm.
3. Những yếu tố làm tăng nguy cơ lây nhiễm HIV qua đường tình dục
Mặc dù HIV có thể lây truyền qua quan hệ tình dục, nhưng một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ nhiễm virus, bao gồm:
- Không sử dụng biện pháp bảo vệ: Quan hệ tình dục không dùng bao cao su hoặc không sử dụng đúng cách là yếu tố nguy cơ lớn nhất.
- Quan hệ tình dục với nhiều bạn tình: Việc có nhiều bạn tình hoặc quan hệ với những người có hành vi nguy cơ cao (như quan hệ với người nhiễm HIV hoặc có tiền sử mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục) làm tăng khả năng tiếp xúc với virus.
- Mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục: Như đã đề cập, các bệnh như giang mai, lậu, hay viêm niệu đạo có thể làm tổn thương niêm mạc sinh dục, tạo điều kiện cho HIV dễ dàng xâm nhập hơn.
- Quan hệ tình dục qua đường hậu môn: Do đặc điểm của niêm mạc hậu môn dễ tổn thương, quan hệ tình dục qua đường này sẽ có nguy cơ lây nhiễm cao hơn.
4. Làm sao để phòng tránh lây nhiễm HIV qua đường tình dục?
4.1 Sử dụng bao cao su đúng cách
Sử dụng bao cao su là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa lây nhiễm HIV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác. Bao cao su nên được sử dụng từ đầu đến cuối khi quan hệ tình dục, không chỉ giới hạn ở quan hệ qua đường âm đạo mà còn cả qua đường hậu môn và miệng.
4.2 Thực hiện xét nghiệm định kỳ
Cả bạn và đối tác nên thực hiện xét nghiệm HIV định kỳ nếu có quan hệ tình dục không an toàn hoặc có nhiều bạn tình. Việc phát hiện sớm HIV giúp ngăn ngừa lây lan cho người khác và giúp người bệnh được điều trị kịp thời.
4.3 Dùng thuốc dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP)
PrEP là loại thuốc dùng để giảm nguy cơ nhiễm HIV ở những người có nguy cơ cao. Nếu bạn thường xuyên quan hệ tình dục với người nhiễm HIV hoặc có các yếu tố nguy cơ khác, PrEP là biện pháp hữu hiệu để bảo vệ sức khỏe.
4.4 Điều trị bằng thuốc kháng virus (ART)
Đối với người đã nhiễm HIV, điều trị bằng thuốc kháng virus (ART) có thể giúp giảm tải lượng virus trong cơ thể xuống mức không phát hiện được, từ đó giảm nguy cơ lây truyền HIV cho bạn tình xuống gần như bằng 0.
5. Các quan niệm sai lầm về lây nhiễm HIV qua đường tình dục
Có nhiều quan niệm sai lầm xoay quanh việc lây nhiễm HIV, và điều này có thể dẫn đến sự chủ quan hoặc lo lắng không cần thiết. Dưới đây là một số quan niệm cần được làm rõ:
- HIV không lây qua các tiếp xúc thông thường: HIV không lây truyền qua việc bắt tay, ôm, hôn, hay dùng chung đồ dùng cá nhân như khăn mặt, bát đũa. Virus này không tồn tại bên ngoài cơ thể người trong thời gian dài.
- Không phải cứ quan hệ tình dục một lần với người nhiễm HIV là sẽ mắc bệnh: Mặc dù nguy cơ lây nhiễm tồn tại, nhưng không phải tất cả mọi trường hợp đều nhiễm bệnh sau một lần quan hệ tình dục. Sử dụng biện pháp phòng ngừa đúng cách có thể giảm thiểu nguy cơ.
- HIV không lây qua muỗi đốt: Virus HIV không thể sống trong cơ thể muỗi hay bất kỳ loại côn trùng nào khác. Do đó, HIV không lây qua vết đốt của muỗi.
Có thể nói đây là căn bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa, nếu chúng ta có kiến thức đúng đắn về cách HIV lây truyền qua đường tình dục như thế nào và áp dụng các biện pháp bảo vệ khi quan hệ tình dục. Việc sử dụng bao cao su đúng cách, thực hiện xét nghiệm định kỳ, và áp dụng các biện pháp dự phòng như PrEP hay điều trị ART sẽ giúp giảm nguy cơ lây nhiễm HIV đáng kể.
